دهستان بیرگان در شمال غربی استان چهارمحال وبختیاری در شهرستان کوهرنگ واقع شده است این منطقه ییلاقی که شامل۲۴پارچه ابادی وصدها ستگاه و وارگه(درعرف زندگی کوچ نشینی وارگه منطقه ای است مشخص که دارای حداقل امکانات دسترسی به آب،داشتن مرتع واشراف برمحیط زیست است که همچون ملک شخصی عشایردارای حدومرزوسنگچین مختصری است)می باشدوازدیربازبه عنوان یکی ازکانونهای مهم اجتماعی عشایربختیاری محسوب میشد
این منطقه سردسیروخوش آب وهواکه شامل دره ای حاصلخیزوسرسبزدربین کوههای سربه فلک کشیده رشته کوه زاگرس دربین قله های زردکوه ،کلونچی ،قیصری،زراب،کلک واحاطه شده است.این منطقه کوهپایه ای خوش آب وهوا که داری طبیعتی بکر ودیدنی و پوشیده از باغستانهای انبوه است
بیرگان به دلیل محل تلاقی طوایف مختلف بختیاری و آب وهوای مناسب همواره از شهرت وجایگاه ویژه ی برخوردار بوده است و از دیرباز به عنوان یکی از کانونهای مهم اجتماعی عشایر بختیاری محسوب می شودطوایف مختلفی در دوطرف رودخانه بیرگان به صورت ثابت وسیارزندگی میکنند مکه می توان به طوایفی همچون شهنی،منجزی،گمار،ململی،بابا،دهناشی،آل جمالی،تردی،نصیر،آرپناهی واشاره کرد که تامرز چلگرد زندگی میکنند.این دهستان درفصل تابستلن جمعیتی بالغ بر پنج هزارنفر و در فصل زمستان به دلیل نبودن امکانات رفاهی وسایرمشکلات به پانصدنفرمی رسد
درباره وجه تسمیه این منطقه چند روایت وجود دارد بعضی میگویندبیرگان از کلمه الکابورجان گرفته شده یعنی ایالت بورجان یا بورگان که به بیرگان تبدیل شده است البته این نام در شجره نامه سیدعیسی نیز آمده است که در منطقه الکای بورجان دفن شده است چون روستای سراقاسیدبابیرگان نزدیک می باشد احتمالامنظورازبورجان همان بیرگان می باشد
روایت دیگرکه معتبرتراست می گویند بیرگان یامهرگان یامیرگان برگرفته از مهر یا میترا نام فرشته فروغ نور وروشنایی می باشدچون در زمانهای قبل از اسلام مردم پیرو آیین مهرپرستی وزرتشتی بودند وباتوجه به قدمت منطقه که حکایت از قدمت چندین هزارساله رادارد اعتباراین روایت بیشتر است.ب اساس شواهد ومدارک وکاوشهای انجام شده و پیدا شدن جام های فی باخطوط باستانی و سفالهل وکاشیهای لعاب دار که مربوط به دوره های هخامنشیان وعیلامیان می باشد وهمچنین بردگوریهای منطقه که یکی دیگر از نمادهای آیین زرتشتی که گویای ست چندین هزارساله در منطقه است.وجود تپه هاوقلعه های باستانی ،بقایای سیستم آبرسانی زیرزمینی سفالی وسفالینه های نقش داروسایر محوطه های تاریخی در روستاهای اطراف رودخانه مبین غنای فرهنگی مردم این حوزه جغرافیایی می باشد.در حوزه آبگیری سد چندین محوطه باستانی وجود دارد که متاسفانه تا به حال مورد کاوش قرارنگرفته اند و در معرض تهدید م ی باشند که حتی در فهرست میراث فرهنگی هم قرار نگرفته اند .بیش از چهل اثر درمعرض تهدید که متا سفانه نه تنها تا کنون این محوطه های باستانی مورد کاوش قرار نگرفته اند بلکه بسیاری از محوطه های حائزاهمیت دیگری نیز در این محدوده وجود دارد که هنوز در فهرست میراث فرهنگی به ثبت نرسیده اندچنانچه هر چه زودتر نسبت به این مناطق کاوش صورت نگیرد گنجینه غنی از تاریخ وتمدن این منطقه به زیر آب خوهد رفت وگوشه ای ازتاریخ این مرز وبوم برای همیشه به فراموشی سپرده خواهد شد.قدیمی ترین آثار سنگی منطقه بردگوریکه مربوط به حدود۱۵۰۰سال پیش از زمان مادتاپایان حکومت ساسانی می باشد که نشان از ست چندین هزارساله منطقه رادارد در منطقه بیرگان ۸برگوری وجود دارد که شش تای انها در شمال وشمال شرقی روستاهای گل اباد ونصیراباد ودوتای انها در روستای هربکول قراردارند.
این منطقه کوهستانی یکی از پر آب ترین مناطق استان می باشدکه سرمنشارودخانه کارون ودز از این منطقه سرچشمه میگیرند.آب بیرگان از دره آن عبور کرده ودر امتداد زردکوه به سوی دشتک وآلیکوه پیش می رود.رودی سیلابی وخروشان که از باختر به خاور در جریان است.این رود پس از خروج از حوضه آبریز کوهرنگ سرانجام به رود کارون می پیوندد که در حال حاضرپروژه تونل وسد کوهرنگ سه برای انتقال آب به سمت رودخانه زاینده رود در حال جرا است.
تونل بیرگان که سومین طرح انتقال اب از سرشاخه های کارون به سمت اصفهان محسوب میشودکه احداث ان شامل ۲۳کیلومترحفاری در سخت ترین شرایط کوهستانی و همچنین یجاد سد بزرگ مخزنی. کوهرنگ۳جهت ذخیره سازی وسهولت آب راشامل میشود
این تونل به منظور تامین آب به میزان۲۲۵میلیون متر مکعب اب در سال برای منطقه مرکزی ایران برای مصارف صنعتی کشاورزی وشرب و افزایش حجم آب تنظیم شده سد زاینده رود اصفهان بااستفاده از سد مخزنی تنظیم شده است.در حین حفاری این تونل تمامی چشمه های منطقه از جمله چشمه مروارید که یکی از مهمترین چشمه های منطقه با قدمت چندین صدساله که یکی از نقاط دیدنی وگردشگری شهرستان واستان محسوب میشدبا دبی آب هزارلیتر در ثانیه که بیش از هفتصد هکتار از باغهاوزمینهای کشاورزی منطقه را آبیاری می کرد خشک کرددر اثر اجرای این طرح وسهل انگاری عمدی یاسهوی سازمان آب اصفهان وبرخورد با گسل زراب ،باعث قطع شدن شریانهای زیر زمینی و سفره های آبی روستاهای اطراف تونل و خشک شدن باغات سرسبز منطقه واختلال در آب شرب روستاهای آن شده است .استان اصفهان با اعمال فشارقادربه انجام پروژه ای مستقل در استانی دیگرمیگرددکه نه تنهاصرفه ای برای استان میزبان ندارد بلکه باعث آوارگی صدها خانوار واز بین رفتن زمینهای زراعی وباغی و مناطق مسی،مراتع وهویت های اجتماعی وقومی مردم محروم منطقه می باشد این در حالی است که آب منطقه ای استان اصفهان به عنوان کارفرما حاضر نیست بهای آن را بپردازد.با اجرای این طرح سه هزار هکتار از اراضی کشاورزی مردم منطقه به زیر اب می رود این در حالی است که تاکنون هیچ آینده روشنی از نظر معیشتی و محل ست روستائیان وعشایر منطقه ساکن منطقه دیده نشده است.
نفوذ آب منطقه ای اصفهان باعث حذف شوراههای روستاهایی چون گل ابادکه درگیر مسایل حوضه سدبا آب منطقه ای اصفهان هستند(که با پیگیری ومشکلات فراوان برگردانده شد) و انتخاب اعضای شورای حل اختلاف که از نیروهای شاغل یا وابسته به آب منطقه ای می باشند مسایلی از این دست باعث کمرنگ شدن نقش مردم در مسایل اجتماعی،فرهنگی،ی و.شده است به نوعی باعث سردرگمی وددگی از منطقه و عدم پیگیری مطالبات خویش باشند که خود به نوعی باعث اجباربه مهاجرت برخلاف خواسته قلبی مردم منطقه شده است که بامسائلی از این دست باعث رسیدن به خواسته هایشان میشوند.
یکی ازعمده ترین مشکلات مردم در حال حاضربیکاری وعدم به کارگمارده شدن آنها در پروژه سد سوم کوهرنگ می باشددرحالی که نیروی کار در این منطقه به وفور یافت می شود در پروژه سد سوم نیروهای غیربومی به کار گمارده میشوند.چرا وقتی نیروی کارغیربومی برای کار مراجعه میکند او را به بهانه های مختلفی رد میکنند در حالی که نیروی کار ساده این پروژه از نیروهای غیر بومی می باشداین در حالی است که در تمامی پروژه هاحق اولویت با نیروی بومی می باشد در حال حاضر جوانان منطقه که همه انواع تخصص های فنی برخوردارند برای کار مراجعه میکنند هیچ کس به انها جوابگو نیست یا که از عدم نیاز نیروی کارخبر میدهند در حالی که اکیپ های غیر بومی در این پروژه مشغول به کار هستند.
تونل سوم برای تامین آب برای توسعه وصنعت کشاورزی استان اصفهان در حال احداث می باشد این در حالی است که تاوان سرسبزی وخرمی دامنه کوههای استان اصفهان را بایدمردم مظلوم منطقه بیرگان با از دست دادن کشاورز ی و دامپروری که تنها منبع درامد انها می باشد بپردازند
.این طرح که مشکلات عمده ای رابرای مردم منطقه ب وجود آورده است که میتوان به موارد ذیل اشاره کردکه گوشه ناچیزی از این مشکلات است
- عدم محاسبه بهای منصفانه اراضی محدوده
- عدم ارزش گذاری برای مراتع،ستگاهها و وارگه و مراتع عشایر به بهانه نبود اسناد قابل پذیرش وتحت شمول بودن منابع ملی
- عدم ارزش گذاری برای یادمانهای تاریخی مانند مافه گه،بردشیرکه از اهمیت خاصی در عرف زندگی مردم بختیاری برخورداراست به بهانه عدم انطباق با فرهنگ رسمی کشور،درحالی که هم به لحاظ قانونی هم به لحاظ عرفی ستگاههای عشایر ویادمانهای تاریخی دارای ارزش مادی ومعنوی است
- بیشتر اراضی دارای اسناد عادی یا بدون سندبوده که مالکیت آنها توسط مردم محرز است ولی کارشناسان شرکت آب نیرو این اراضی را به نام اراضی منابع ملی به حساب می اورند و بهای انها را نمی پردازند این در حالی است که این زمینها سالهاست که تحت تصرف صاحبانشان می باشند
- عدم خدمات دهی دولت به مردم منطقه به دلیل زیر اب رفتن منطقه
- خشک شدن چشمه ها وآبهای منطقه ودر پی آن خشک شدن باغات ومحصولات آنها که تنها منبع درامدمردم منطقه است
- مهاجرت اجباری مردم منطقه به دلیل خشک شدن منابع ابی بواسطه تونل سوم
- امراض وبیماریهای مختلف براثر آب شرب آلوده ای که توسط پمپاژ از رودخانه به مردم می دهند
- عدم نامگذاری سد به نام بیرگان
- به زیر آب رفتن قبور درگذشتگان درحالی که مردم وابستگی خاصی به انها دارند
- نبود منبع درامدی برای مردم منطقه زیراتنها منبع درامد انها ازطریق دامپروی وکشاورزی است
- بلاتکلیفی روستاهای درحوضه دریاچه سد وعدم خرید اراضی انها به بهای منصافه واجازه ندادن به مردم برای ساخت وساز این درحالی است که آب منطقه ای اصفهان به بهانه تاسیسات واحداث کارگاه دست به خانه سازی و ویلا سازی در اراضی کشاورزی میکند .
تغییر در میزان اب کارون وتبعات گسترده ان در پایین دست ازدیگرمشکلات عمده این پروژه است که باعث مشکلات عدیده ای همچون کم شدن اب کارون،نبود اب برای کشاورزی اراضی خوزستان،ایجاد ریز گردهاوگرد وغبار و
از مهمترین اثرات سد سوم بر محیط زیست منطقه میتوان به موارد زیر اشاره کرد
- تخریب اراضی جنگلی در بالادست وارتفاعات
- تبخیربیش از معمول اب در پشت سد
- تغییر ایستم های آبی در مناطق و موجودات وابسته به ان
- زهدار شدن وبالا امدن آب سفره های زیر زمینی ودر نتیجه کاهش توان تولید انها
- خالی ماندن سفره های آب زیرزمینی که در مسیر جلوی سد قرار دارند
- ازدیادرطوبت محیطی باعث اثرات منفی بر مناطق باستانی افرادسدنیز میگردد
- نابودی منطقه حفاظت شده قیصری
- عدم حق آبه منطقه قیصری
که بر اثر مشکلات فوق روستاهای پشت دریاچه سددچارمشکلات عمده ای میشوندکه نیاز به برنامه ریزی وراه حلی برای آنان از طرف مسئولین می باشد
منطقه ,آب ,ای ,های ,مردم ,شدن ,است که ,می باشد ,شده است ,این منطقه ,منطقه ای ,فهرست میراث فرهنگی ,ست چندین هزارساله
درباره این سایت